HÜSEYN İBN ƏLİ

(4/626 – 61/680) – Əli ibn Əbu Talib və Fatimənin oğlu olmuşdur.

Əməvi xəlifəsi Müaviyə ibn Əbu Süfyanın (60/680) ölümünə qədər Hüseyn Xilafətin siyasi və ictimai həyatında fəaliyyət göstərmişdir. Müaviyənin oğlu Yəzidi xəlifəliyə varis elan etməsi Xilafətin mahiyyətini dəyişdirmişdir. Çünki, Raşidi xəlifələrin hakimiyyətindən fərqli olaraq ölkə bir sülalə tərəfindən idarə olunan imperatorluğa çevrilmişdir. Bu hadisə cəmiyyətdə, xüsusən də müsəlmanların arasında birmənalı qarşılanmamışdır. Mədinədə peyğəmbərin bir neçə nüfuzlu səhabələri və ailə üzvləri Yəzidin xəlifə olmasına qarşı çıxış etmişdilər.

Onların arasında Hüseyn ibn Əli də olmuşdur.

Bu zaman Kufə şəhərində, xəlifə Yəzidə qarşı üsyan başlamışdır. Üsyançılar onların hərəkatına başçılıq etmək üçün Hüseyni şəhərlərinə dəvət etmişdirlər. O da bu çağırışa səs vermiş, ailəsi və yaxınları ilə birlikdə Küfəyə doğru yola düşmüşdür. Yolda olarkən Hüseyn şəhərdəki durumu öyrənmək üçün təmsilçisi olan Müslim ibn Aqili oraya göndərmişdir. Küfəyə gəlmiş Müslim Hüseyn ibn Əliyə ona beyət etmək istəyində olan 18 minə yaxın adamın hazır olduğu xəbərini göndərmişdir. Ancaq az sonra xəlifə Yəzid Kufə şəhərinin valisini dəyişdirərək vəzifəyə amansızlığı ilə seçilmiş Übeydullah ibn Ziyadı təyin etmişdir. Kufəyə gəlmiş Übeydullah Əməvi hakimiyyətinə qarşı çıxış edən hər bir insanı ölümlə hədələmişdir.

Bununla yanaşı o, incə siyasət apararaq şəhər sakinlərinin çoxusunu özünə tərəf çəkə bilmişdir. Bunun sonunda da hakimiyyətə qarşı çıxışlar yatırılmışdır. Yalnız Müslim ibn Aqil ilə olan azsaylı dəstə üsyanı davam etdirmişdir.

Ancaq onlar darmadağın edilmiş, Müslim isə öldürülmüşdür.

Müslim ibn Aqil ölümündən az əvvəl Hüseynə bir məktub göndərmişdir. Orada ona şəhərə gəlməsini məsləhət görməmişdir.

Buna baxmayaraq Hüseyn Küfəyə doğru irəliləmişdir. Onun kiçik dəstəsi Kərbəla adlı bir yerə çatdıqda orada Xilafət ordusu ilə üzləşdir. Bu ordunun çoxu Hüseyni öz şəhərlərinə dəvət etmiş kufəlilərdən ibarət idi.

Öncə tərəflər arasında danışıqlar aparılmışdır. Hüseyn özünün və tərəfdarlarının sərbəst buraxılmalarını istəyirdi.

Ancaq qarşı tərəf Hüseynin qarşısına ağır tələblər qoymuşdur. Bundan sonra xilafət ordusu Hüseynin azsaylı dəstəsinə qarşı hücum edərək onları məğlub etdilər. Hüseyn bu döyüşdə öldürüldü. Onun kəsilən başı Übeydullah ibn Ziyada, sonra isə xəlifə Yəzidə Dəməşqə göndərildi. Hüseynlə birlikdə 72 şəxs də öldürülmüşdür. Bunlardan 23-ü onun yaxın qohumları idi.

Məhəmməd peyğəmbərin nəvəsi olmuş Hüseynin öldürülməsi, Xilafətdə durumu daha da gərginləşdirdi. Bundan sonra Abdullah ibn Zübeyrin başçılığı altında Məkkədə yeni üsyanlar başladı. Üsyançılar Raşidi xəlifələr dövründə olan hakimiyyətin bərpa edilməsini, ölkənin krallığa çevrilməsinin qarşısının alınmasını tələb edirdilər.

Bütün bu hadisələrin sonunda Yəzidin hakimiyyətinə son qoyuldu. Abdullah ibn Zübeyr bir müddət xəlifə də oldu. Ancaq, onun 64/684 – 73/692-ci illər arasındakı qısa müddətli hakimiyyətindən sonra Əməvilər yenidən gücləndilər.

Hüseyn ibn Əlinin şəhid edilməsi sonrakı siyasi hadisələrə də təsir etmiş, peyğəmbər ailəsinin tərəfdarlarını birləşdirmişdir. Sonralar Xilafətdəki hakimiyyətə qarşı qaldırılan bir çox üsyanlar Hüseynin qisasını almaq çağırışları ilə aparılırdı. Şiələr Hüseyn ibn Əlini özlərinin üçüncü günahsız imamı kimi tanıyırlar. Onlar Hüseynin Kərbəlada yerləşən məzarını günümüzdə də ziyarət etməkdədirlər.

HÜSEYN İBN ƏLİ

Присоединяйся к Obastan.